"Home" và "house" (tiếng Anh) đều được dịch ra tiếng Việt là "nhà", nhưng nghĩa của chúng khác nhau, vậy sự khác nhau là thế nào, để khi dịch từ Việt sang Anh thì chọn "home"/"house" cho đúng?

Ý nghĩa của "house" và "home" được tổng kết bằng thành ngữ tiếng Việt như sau: Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm. House tương ứng với nhà trong xây nhà, còn home tương ứng với tổ ấm. Cách ví von này không phải tôi nghĩ ra, mà được nghe kể từ cô giáo dạy môn Sinh học ở trường trung học. Cô kể rằng khi cô đi học Anh văn, cô hỏi thầy giáo hai từ này khác nhau thế nào. Thầy giáo chỉ nói câu thành ngữ trên là cô hiểu ngay, không cần giải thích gì thêm.

House ý chỉ vật thể cụ thể, thường hình hộp, có mái, xây bằng gạch mà ta ở. Còn home nó trừu tượng và chất chứa tình cảm trong đó, ý chỉ nơi ta đi về hằng ngày, sum họp với người thân gia đình.

Lấy ví dụ khi ta cần dịch những câu sau: Nhà tôi tường trắng, có mái ngói đỏ, thì chữ "nhà" này là "house". Trong khi, tôi nhớ nhà, thì "nhà" này được dịch thành "home", vì khi ta nhớ, không phải ta nhớ cái hộp bằng gạch đó, mà nhớ đến cha mẹ, anh chị em và cuộc sống ấu thơ của ta nơi đó.

Đại khái là thế, nhưng khi ta đi vào văn chương, thì hai khái niệm này không thể phân biệt. Không biết trong tiếng Anh thì sao chứ trong tiếng Việt, có một phép hoán dụ phổ biến là dùng hình ảnh ngôi nhà vật thể để ám chỉ nhà gia đình. Chẳng hạn, "trở về mái nhà xưa". Thấy "mái nhà", thoáng qua tưởng nó là "house", nhưng ngẫm ra thì nó là "home" cơ. Mà dịch kiểu nào cũng không được. Nếu dịch thành "house", ta không truyền tải được cái tình cảm sang câu tiếng Anh, mà nếu ta dịch thành "home", ta lại không giữ được cái phép hoán dụ lung linh, tinh tế.

Vậy, nếu bạn là một người giỏi tiếng Anh, thì theo bạn nên dịch thế nào?