Nhân việc sắp tới có bảy năm gần như liên tiếp (chỉ đứt đoạn một năm) mà chỉ có ngày 29 Tết thay vì 30, mình sẽ kể những điểm lý thú trong âm lịch Việt Nam 🇻🇳 (và Trung Quốc).

Âm lịch Việt Nam dựa vào chu kỳ Mặt Trăng để tính tháng, nhưng vẫn dựa vào Mặt Trời để căn chình lại năm. Ví dụ nó quy ước ngày nào chứa điểm sóc thì ngày đó là đầu tháng âm lịch. "Sóc" là thời điểm mà Trái Đất -> Mặt Trăng -> Mặt Trời thẳng hàng, người ở nửa bên đêm của Trái Đất sẽ thấy đó là đêm tối nhất, vì Mặt Trăng ở hẳn sau lưng bên kia rồi, bởi vậy có câu thành ngữ "tối như đêm 30", vì đêm 30 có "sóc", hoặc sát với "sóc" mà.

"Ngày" tính bằng chu kỳ tự quay của Trái Đất, mà tháng thì tính bằng chu kỳ Mặt Trăng và chu kỳ Trái Đất bay quanh Mặt Trời, và các con số này lại không tròn trịa nên chu kỳ gặp lại "sóc" chỉ là lưng chừng 29 - 30 ngày, thành thử có tháng thì 29 ngày, có tháng thì 30.

Vì căn cứ theo Mặt Trời nên có sự nhiễu động của yếu tố "múi giờ" nữa. Ví dụ khi "sóc" xảy ra, nếu ở Việt Nam là 23h30 của ngày hôm trước thì ở Trung Quốc là 00h30 của ngày hôm sau, do múi giờ Trung Quốc đi trước Việt Nam một tiếng. Có nghĩa là đầu tháng âm lịch của hai nước rơi vào hai ngày khác nhau. Hệ quả là sẽ có lúc hai nước ăn Tết vào hai ngày khác nhau, dù xài chung một hệ thống lịch 😃.

"Theo bạn, nước nào góp công nhiều nhất vào chiến thắng phát xít Đức năm 1945?". Đó là một câu hỏi khảo sát được đặt ra bởi một tờ báo Pháp.

Khảo sát này được đưa ra nhiều lần, và đây là kết quả, cũng như sự thay đổi của kết quả qua nhiều năm:

Qua khảo sát nay, ta có thể thấy mức độ "bẻ cong sự thật" và khả năng nhồi sọ của bộ máy tuyên truyền của Mĩ hiệu quả như thế nào.

Nhân có 1 vài ý kiến trên mạng phàn nàn về việc Việt Nam trên giấy tờ vẫn coi Đài Loan là vùng lãnh thổ của TQ (mặc dù trong trò chuyện hằng ngày vẫn xem Đài Loan như 1 nước riêng), mình nghĩ cần truyền bá những điều mà "có thể bạn chưa biết":

• Đài Loan không phải là thành viên Liên Hợp Quốc, và trong hơn 120 nước, chỉ có 21 nước chính thức công nhận Đài Loan là quốc gia độc lập. VN chẳng có lí do gì để đi ngược lại số đông.

• Đài Loan đang chiếm giữ trái phép đảo Ba Bình, hòn đảo lớn nhất trong quần đảo Trường Sa của VN. VN mà công nhận Đài Loan là 1 quốc gia độc lập là coi như công nhận Ba Bình là của Đài Loan. Thế nên ông nào mà đòi VN công nhận Đài Loan độc lập, chắc hợp với danh "bán nước".

• Đài Loan không có mặt mũi nào mà đi xin VN công nhận độc lập, vì chính chính quyền Đài Loan năm 1945 (thời đó còn cai quản Trung Quốc đại lục, dưới tên gọi Trung Hoa Dân Quốc) đã không công nhận Việt Nam trước, thậm chí còn đòi vài ghế trong chính phủ, quốc hội của VN nữa. Chính quyền của mình mà để mấy thằng nước ngoài ngồi thì còn gì là độc lập? Đài Loan đã không dám xin VN công nhận độc lập thì không cần mấy ông VN hô hào đòi hỏi giùm.

Ngẫm thấy có 1 vài tréo ngoe như sau:

1. Khi có làn sóng người Việt tị nạn sau 1975, truyền thông thân Mĩ đổ cho Cộng sản gây ra vấn nạn. Khi có làn sóng người Syria tị nạn và chết trên biển, truyền thông thân phương Tây đổ tội cho chiến tranh chung chung, mà cố tình không nhắc đến chiến tranh đó bắt đầu do Mĩ giật dây một phong trào lật đổ chính quyền đương nhiệm Syria, và đưa quân vào tham chiến, bất kể nguyên tắc "không can thiệp nội bộ của nhau" thường được đề cập trong ngoại giao. Khi Nga chưa đưa quân bảo vệ những người định cư gốc Nga ở miền Đông Ukraina thì đã bị Mĩ cấm vận, trong khi chiến tranh Syria không xâm phạm đến dân Mĩ nào, thì Mĩ lại thản nhiên rót quân vào như đó là đất nhà mình. Cách đây hơn nửa năm, mình có dịp gặp gỡ 2 anh Syria + 1 anh Ai Cập và nghe họ nói chuyện chính trị với nhau. Ba người đều thể hiện sự căm giận Mĩ và nhóm nổi dậy, vì đã gây ra tình trạng chiến tranh ở nước họ. Có lẽ mỗi ngày họ đều lo lắng cho bà mẹ ở quê nhà, liệu ngày mai có còn người để họ gọi bằng "mẹ".

2. Khi Việt Nam đang cố gắng giành lại Hoàng Sa, thì truyền thông thân Mĩ hay nhắc lại vụ Công hàm của Phạm Văn Đồng để đổ tội cho chính quyền Cộng sản. Nhưng hãy liên hệ vấn đề Cuba: Truyền thông thân Mĩ cũng đồng thời thường xuyên chỉ trích Cuba vì "tội" theo Chủ nghĩa Cộng sản (mặc dù hình như Chủ nghĩa Cộng sản chưa bao giờ áp đặt lệnh cấm vận lên 1 nước khác, gây ra tình trạng thiếu thốn, đói nghèo ở nước "bất đồng chính kiến" với mình). Nhưng họ lại giấu tiệt một chuyện: trước khi Fidel Castro lên nắm quyền, Cuba là một nước thuộc Mĩ (tương tự Philipines, vốn là thuộc địa của Tây Ban Nha, bị Mĩ hốt sau khi thắng cuộc trong chiến tranh Tây Ban Nha - Mĩ). Và trong thời gian kiểm soát Cuba đó, Mĩ đã lợi dụng thế "bề trên" để buộc Cuba "cho mượn vĩnh viễn" vịnh Guantánamo. Sự mất mát này rõ ràng còn thê thảm hơn vụ Hoàng Sa của VN, vì địa điểm này nằm ngay trên bờ biển Cuba, chứ không nằm ngoài khơi xa như Hoàng Sa, vì đối thủ của Cuba có 1 đám đàn em hùng hậu, trong khi đối thủ của VN đang có khá nhiều người chống đối, và vì hiệp ước "bán vịnh" của Cuba rành rành và khó bắt bẻ hơn Công hàm PVĐ.

3. Truyền thông thân Mĩ hay tuyên truyền "đừng nghe Cộng sản nói, hãy nhìn Cộng sản làm", nhưng họ phớt lờ chuyện Mĩ đặt chuyện Iraq phát triển vũ khí giết người hàng loạt, để đem quân vào Iraq (như thể Iraq là đất nhà mình), và hơn 10 năm trôi qua, vẫn chưa chứng minh được cái vũ khí hủy diệt đấy tồn tại. Và họ cũng phớt lờ chuyện Mĩ bịa đặt sự kiện Vịnh Bắc bộ để tự cho mình quyền ném bom miền Bắc VN.

Ngày xưa học lịch sử ở trường, vẫn nghe rằng thực dân áp dụng chính sách "chia để trị", rằng dưới thời Pháp, nước ta bị chia thành 3 kì: Bắc Kì, Trung Kì, Nam Kì. Tuy nhiên, mình hồi đó vẫn chưa hiểu nổi sự chia cắt đó, 3 "kì" đó ngăn cách nhau ra sao, vì nhìn quanh thời nay thấy người ta vẫn chia ra mà gọi thành "miền Bắc", "miền Trung", "miền Nam" mà có thấy gì là "chia cắt" đâu, vẫn là 1 đất nước dưới cùng 1 chính quyền, 1 lá cờ, 1 quốc ca.

Rồi nhân cách đây mấy hôm ngồi giải thích cho thằng bạn lí do Sài Gòn - Tp HCM giàu hơn Hà Nội, hay miền Nam nói chung lại giàu hơn miền Bắc, dù Hà Nội là thủ đô thì vấn đề chia cắt này lại được nêu lên, như 1 trong các lý do dẫn đến sự thịnh vượng của Sài Gòn, miền Nam.

Vậy 3 miền đó bị phân biệt nhau thế nào dưới thời Pháp?